به گزارش فارس مراسم تشییع پیکر آیت‌الله عزیزالله عطاردی قوچانی بعداز ظهر امروز شنبه با حضور حجت الاسلام ابراهیم رئیسی و حجت الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی در امامزاده صالح برگزار شد
به گزارش مشهدخبر، استاد حجة الاسلام و المسلمین حاج شیخ عزیزالله عطاردی قوچانی در پنجم آذرماه 1307ش، در روستای بیگلر از توابع شهرستان قوچان به دنیا آمد. آموزش های اولیه و روخوانی قرآن را در روستا از پنج سالگی آغاز کرد. در سال 1325 وارد حوزه علمیه قوچان و پس از دو سال در سال 1327 وارد حوزه علمیه مشهد شد. در آذرماه 1331 مشهد را جهت ادامه تحصیل به مقصد تهران ترک کرد و در فضای تهران، کار تصحیح متون و همکاری با ناشران و محقّقان را آغاز کرد.
نخستین کار منتشر شده استاد، استخراج غلطنامه فروع کافی است که در سال 1334 به انجام رسیده و منتشر شده است. مرحوم استاد علی اکبر غفاری در این باره چنین نگاشته است: «هذا و أشکر جمیل مساعی شقیقی الفاضل الشیخ عزیزاللَّه العطاردی حیث عاضدنی فی تصحیحه المطبعی فشکر له ثمّ شکر». در سال 1342 ایران را به مقصد نجف اشرف ترک کرد و در آن سامان با علّامه امینی آشنا شد.
سفرهای استاد عطاردی از سال 1344 با مشرّف شدن به مکه و مدینه آغاز می شود و پس از آن، سفرهای متعدّد به کشورهای هند، پاکستان، افغانستان، یمن، مصر، سوریه، لبنان، انگلستان، فرانسه، بلژیک، آلمان، ترکیه، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در طول 24 سال برای وی ره آوردهای علمی و فرهنگی فراوان داشته است.
خصایص اخلاقی و علمی و ویژگی های استاد عطاردی را می توان در چند محور خلاصه کرد: 1. سختکوشی؛ 2. استفاده از فرصت ها؛ 3. سفرهای فراوان و آشنایی با شخصیت های علمی و کتاب خانه های معتبر جهان؛ 4. مطالعات میدانی؛ 5. استقلال و خوداتّکایی.
این مجموعه امتیازها، از وی شخصیتی مفید، مؤثر و با کارنامه درخشان علمی ساخته است. استاد عطاردی در نیم قرن تلاش علمی، بیش از شصت عنوان کتاب در بیش از یکصد مجلّد به جامعه علمی تقدیم کرده است. کارهای علمی چاپ شده استاد عطاردی، از نظر موضوعی به سه حوزه: حدیث، تاریخ و جغرافیا، و ادبیاتْ تعلّق دارند و از نظر شکل و ساختار، در چهار گروه، دسته بندی می شوند:
الف ـ تألیف و پژوهش، 28 عنوان
ب ـ تصحیح، 9 عنوان
ج ـ ترجمه، 9 عنوان
د ـ فهرست نگاری، 3 عنوان
درگذشت این محقق برجسته ی کشوری و بین المللی را به خانواده ی آن مرحوم ، عموم همشهریان و هموطنان عزیز تسلیت عرض می کنیم
حاج شیخ عزیز الله عطاردی قوچانی فرزند محمد در سال 1308 ش. در روستای بیگلر از توابع قوچان دیده به جهان گشود. او دوران کودکی و نوجوانی را در همان روستا سپری کرد. در سال 1326 به قوچان عزیمت کرد و بعد از چند سال راهی مشهد شد، سپس به تهران و قم عزیمت کرد. او از نویسندگان و محققان بزرگ می باشد که برای دست یافتن به منابع علمی و استفاده از آثار گذشتگان و ملاقات با رجال علم و ادب به سفرهای دور و دراز و پر مشقت مبادرت کرده است.
او حدود 33 سال است که به تالیفاتی مهم و ارزشمند دست زده است که از همه مهمتر اثری عظیم است درباره تاریخ سیاسی و اجتماعی و علمی و ادبی خراسان بزرگ … خود می گوید: « از سال 1340 که به تالیف و نگارش کتاب و کارهای تحقیقی و فرهنگی مشغول شدم، ضمن مطالعات متوجه گردیدم ناحیه پهناور خراسان که شرق کشور ایران را در بر می گرفته از مهمترین مناطق فرهنگ و معارف اسلامی بوده و در جهان اسلام از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و اکثر محدثان ، فقیهان، حکیمان، عارفان، ادبیان، شاعران و رجال سیاست از این ناحیه برخاسته اند».
او در این مدت تمام همت و توان خود را در جمع آوری اسناد و مدارک علمی و مآخذ و منابع فرهنگی و تاریخی منطقه خراسان صرف کرده و در این مورد از صدها کتابخانه داخلی و خارجی در کشورهای مختلف اسلامی و غیر اسلامی دیدن نموده و هزاران نسخه خطی را بررسی کرده است. در حدود سی هزار عنوان برای این کتاب جامع فراهم شده است.
دراین باب می نویسد: «… از این رو نخست از کتابخانه های شهرهای مختلف ایران دیدن کردم …. و در این مراکز فرهنگی ، قم ، مشهد ، اصفهان، شیراز، یزد، همدان و تبریز به مطالعات خود ادامه دادم و از محظولات این اماکن استفاده کردم، و با رجال علم و ادب و محققان و دانشمندان این شهرها آشنا شدم. پس از دیدن کتابخانه های معروف در شهرها و مراکز استانها تصمیم سفر به خارج را گرفتم و نخستین سفر خارجی برای این منظور مسافرت به حرمین شریفین ، مکه مکرمه و مدینه منوره بود. در اسفند ماه 1344 عازم حجاز شدم و مدتی در کتابخانه های مکه و مدینه به مطالعات خود ادامه دادم».
او در سال 1344 برای زیارت عتبات راهی عراق می شود و هنگامی که به نجف مشرف می شود فرصت را غنیمت دانسته از کتابخانه های پر ارزش آن استفاده می کند و دنبال کار و تحقیق خود را می گیرد و از محضر علما و فضلا و محققان بزرگ حوزه علمیه کسب فیض می نماید و از راهنماییهای علمی و فکری آنان برخوردار می شود. در این باب می گوید :
…. یکی از روزها وارد کتابخانه امیر المومنین ـ سلام الله علیه ـ شدم و در کنار علامه جلیل القدر امینی رضوان الله علیه مولف کتاب جاودانی الغدیر و محقق بصیر و زاهد بی نظیر شیخ آقا بزرگ طهرانی ـ قدس الله روحه ـ مولف کتاب الذریعه و طبقات اعلام الشیعه مشرف می شدم و از محضر پر فیض آنها استفاده می کردم ».
پس از دیدن کتابخانه های نجف از چند کتابخانه در بغداد و کربلا نیز دیدن می کند و یادداشتهای لازم را از کتابهای کتابخانه های آن جا از جمله از کتاب تاج العروسی بر می دارد.
بعد از مراجعت از مکه و مدینه در زمستان 1345 به هندوستان رفت و پس از آن از پاکستان و افغانستان دیدن نموده و از کتابخانه های این کشورها استفاده می کند. در سال 1348 بار دیگر به پاکستان و هندوستان رهسپار شده و مطالعات خود را در کتابخانه های این کشورها دنبال می نماید. او در سال 1353 از کتابخانه های کشورهای یمن، مصر، سوریه، و لبنان دیدن کرده و کتابهایی را مورد مطالعه قرار داده است. در سال 1354 عازم اروپا شد و از کشورهای انگلستان، فرانسه، بلژیک و آلمان دیدن کرد و مدتی در استانبول ماند و از کتابخانه های آن کشورها استفاده کرد.
او می نویسد: « در سال 1359 بار دیگر به هندوستان رهسپار شدم و بعد از یک ماه برگشتم و در سال 1360 برای مرتبه چهارم عازم هندوستان شدم و مدت سه سال در آن جا اقامت کردم و به کارهای فرهنگ مشغول شدم. در مرداد ماه 1366 عازم روسیه شدم و از کتابخانه های مسکو و سن پترزبورگ دیدن نمودم و بعد از آن از ازبکستان ، تاجیکستان و ترکمنستان دیدن کردم و از کتابخانه هاو آثار تاریخی بازدید کردم و با دانشمندان و محققان این کشورها آشنا شدم و از نسخ خطی استفاده کردم».
مسافرتهای این جانب به خاطر تحقیق و مطالعه بود: به هر کشور و شهری که وارد می شدم نخست از کتابخانه ها سوال می کردم ، با مدیران کتابخانه ها و اهل علم و ادب تماس می گرفتم و دنبال کارهای خود را می گرفتم. هنگام تعطیلی کتابخانه ها نیز از مراکز دیدنی و آثار تاریخی بازدید می کردم».
استاد عطاردی در مدت 34 سال تلاش و کوشش مداوم و پی در پی توانسته است تا کنون نزدیک به 81 اثر ارزنده خود به یادگار بگذارد. وی برای چاپ و انتشار این آثار، مرکز فرهنگی خراسان را که یک سازمان دینی و علمی و تحقیقی است ـ و تنها کار فرهنگی آن این است که آثار و تالیفات موسس را چاپ و منتشر کند. این مرکز در حال حاضر در منزل موسس (عطاردی) به کار خود ادامه می دهد تا جایی برای آن در نظر گرفته شود.
آثار:
به عربی 1ـ مسند الامام امیر المومنین (ع) 2ـ مسند فاطمه الزهرا(س) ( چاپ شده) 3ـ مسند الامام مجتبی (ع) (چاپ شده ) 4ـ مسند الامام الحسین شهید(ع) 5ـ مسند الامام الباقر (ع) (چاپ شده ) 6ـ مسند الامام الصادق(ع) 7ـ مسند الامام الکاظم (ع) (چاپ شده ) 8ـ مسند الامام الرضا(ع) (چاپ شده ) 9- مسند الامام الجواد (ع) (چاپ شده ) 11ـ مسند الامام الهادی (ع) (چاپ شده ) 12ـ مسند الامام العسکری(ع) (چاپ شده ) 13- اخبار الامام المهدی 14- کتاب ماروی عنهما (الباقر و الصادق) 15ـ کتاب ماروی حسن احدهما ( الباقر و الصادق) 16ـ کتاب المضمرات و المرفوعات 17ـ رجال العروس (چاپ نشده) 18ـ غریب الحدیث (چاپ شده) 19ـ معجم البلاد و الامکنه 20ـ مصادر تاج العروس 21ـ اخبار هارون الرشید 22ـ اخبار المامون 23ـ تاریخ خراسان در بیست و پنج هزار عنوان 24ـ تاریخ بجستان در یک هزار عنوان 25ـ دعبل الخزاعی شاعر اهل البیت 26ـ موسوعه الشیعه الامامیه 27ـ اللغات الفارسیه فی الحدیث و الادب العربی 28ـ الشریف الرضی مولف نهج البلاغه (چاپ شده) 29ـ اللغات الفارسیه فی تاج العروس (چاپ شده) 30ـ العطار دیون فی الحدیث و التاریخ و الادب به فارسی: 31ـ اخبار و آثار امام رضا (ع) (چاپ شده) 32ـ روایان امام رضا (ع) (چاپ شده) 33ـ ادعیه و زیارات مرویه از امام رضا (ع) (چاپ شده) 34ـ تاریخ آستان قدس رضوی (چاپ شده) 35ـ جوامع الحکم یا سخنان کوتاه امام رضا (ع) (چاپ شده) 36ـ فهرست راویان و یاران امام رضا (ع) (چاپ شده) 37ـ تاریخ مشهد مقدس 38ـ فرزندان و برادران امام کاظم (ع) (چاپ شده) 39ـ امیر المومنین (ع) و نهج البلاغه 40ـ اجازت نهج البلاغه (چاپ شده) 41ـ زندگی حضرت عبدالعظیم و مسند او (چاپ شده) 42ـ فرهنگ خراسان 43ـ فرهنگ سیستان 44ـ جغرافیای خراسان 45ـ زندگی سیده نفسیه (چاپ شده) 46ـ فهرست تفسیر گازر (چاپ شده) 47ـ خراسان و نهج البلاغه (چاپ شده) 48ـ پاسخ به شبهات وارده درباره نهج البلاغه (چاپ شده) 49ـ سیری در کتابخانه های هند و پاکستان 50ـ مخطوطات فارسی در مدینه منوره (چاپ شده) 51ـ آثار علمای خراسان در کتابخانه های جهان 52ـ گرد آورندگان سخنان علی(ع) قبل از سید رضی 53ـ تاریخ فرهنگی و سیاسی خبوشان 54ـ فرهنگ جغرافیایی شاهنامه 55ـ حکمت و ادب در شاهنامه 56ـ خداشناسی و دین در شاهنامه 57ـ لغات عربی در شاهنامه 58ـ زن در شاهنامه 59ـ سفرنامه عطاردی 60ـ مشایخ حدیث در جماران طرشت(درشت) و کلین (چاپ شده) 61ـ ترجمه مقتل الحسین (ع) تالیف سید عبدالرزاق مقرم (چاپ شده) 62ـ ترجمه زندگانی زید شهید تالیف مقرم (چاپ شده) 63ـ ترجمه زندگانی امام سجاد (ع) تالیف مقرم (چاپ شده) 64ـ ترجمه اعلام الوری تالیف امین الاسلام طبرسی (چاپ شده) 65ـ ترجمه کتاب الغارات تالیف محمد بن ابراهیم ثقفی(چاپ شده) 66ـ ترجمه کتاب مشکوه الانوار تالیف طبرسی(چاپ شده) 67ـ ترجمه جلد پانزده بحار الانوار تالیف علامه مجلسی(چاپ شده) 68ـ ترجمه کتاب الارض و التربه الحسینیه (چاپ شده) 69ـ ترجمه النصایح الکافیه تالیف محمد بن عقیلی حضرمی(چاپ شده) 70ـ ترجمه مواعظ صدوق(چاپ شده). تصحیح متون علمی، ادبی و تاریخی (چاپ شده) 71 ـ تصحیح و مقابله نهج البلاغه با نسخه های قرن پنجم و ششم(چاپ شده) 72ـ تصحیح و مقابله شرح نهج البلاغه تالیف قطب الدین راوندی کاشانی (چاپ شده) 73ـ تصحیح و مقابله شرح نهج البلاغه تالیف قطب الدین کیذری بیهقی (چاپ شده) 74ـ تصحیح و مقابله شرح نهج البلاغه از علی بن ناصر سرخسی (چاپ شده) 75ـ تصحیح و مقابله شرح نهج البلاغه از اعلام قرن ششم هجری (چاپ شده) 76ـ تصحیح و مقابله کتاب التدوین فی اخبار قزوین تالیف رافعی قزوینی (چاپ شده) 77ـ تصحیح و مقابله کلمات مکنونه تالیف فیض کاشانی (چاپ شده) 78ـ تصحیح کتاب اشراق السیاحه یا جغرافیای خراسان از جواد خراسانی (چاپ نشده) 79ـ تصحیح جغرافیای نیمروز تالیف مهندس ذوالفقار کرمانی (چاپ نشده) 80ـ مقدمه چاپ استناد نهج البلاغه تالیف امتیاز علی خان عرشی هندی،(چاپ شده) 81ـ تصحیح تقریرات خواجه رشید الدین فضل الله به قلم علامه حلی.
