«ناوخ» روستایی در امتداد «اترک»

 حمیدرضا ناسخ- حدود ۱۰ کیلومتری قوچان و در کنار رودخانه زیبای اترک روستایی تقریبا بزرگ به نام «ناوخ» جاخوش کرده است. جمعیت این روستا حدود ۴۰۰ خانوار با ۲۰۰۰ نفر سکنه است، روستای «ناوخ» جزو دهستان «سودلانه» بخش مرکزی قوچان تابستان هایی نسبتا معتدل و زمستان هایی سرد دارد. شغل مردم این روستا کشاورزی و دامداری است تا زمانی که در همین چند سال پیش رودخانه اترک آب داشت، نشاط و سرزندگی وصف ناپذیری در روستا حاکم بود و اغلب باغ های روستا در حاشیه رودخانه واقع شده است. جاده از وسط روستا می گذرد و «ناوخ» را به روستاهای پایین دست و بالادست متصل می کند و در ۲ طرف جاده نیز منازل مردم و باغ ها و زمین های کشاورزی قرار دارد.

بیشترین محصولات باغی ناوخ انگور، گیلاس، زردآلو، سیب درختی و ... است که این محصولات به دلیل نبود صنایع تبدیلی برای فروش به قوچان، مشهد یا شمال کشور منتقل می شوند و در واقع هنگام برداشت محصول، سر و کله دلالان از همه نقاط کشور در این روستا پیدا می شود. غلات و محصولات جالیزی نیز در «ناوخ» بسیار کشت می شود که از آن جمله می توان به سیب زمینی، گوجه فرنگی، جو و گندم اشاره کرد.

 

جولان دلالان

در سال های اخیر کشت گوجه فرنگی در ناوخ رواج چشمگیری داشته و زنان و مردانی که در فصل تابستان در مزارع گوجه فرنگی مشغول به کار شده اند البته با وجود فعالیت فراوان دسترنج چندانی عایدشان نشده است. علی حیدریان دهیار وقت روستا در این باره می گوید: اغلب محصولات ناوخ را دلالان خریداری می کنند چرا که هزینه ذخیره سازی محصولات در سردخانه بر دوش اهالی است بنابراین ناچارند محصول خود را زیر قیمت روز به دلالان بفروشند. وی می افزاید: تا چند سال گذشته که «اترک» پر آب بود کشاورزی رونق بسیاری در روستا داشت اما به دلیل خشکسالی های پی در پی همان آب اندک رودخانه را نیز اهالی روستاهای بالادست می گیرند. بنابراین مردم مجبورند برای کشاورزی چاه هایی در مزارع خود حفر کنند به طوری که هم اکنون ۱۵۰ حلقه چاه غیر مجاز در این روستا حفر شده و به همین دلیل تنها قنات روستا خشک شده است.

در روستای ناوخ علاوه بر کشاورزی دامداری نیز رونق نسبتا خوبی دارد اما همه این دامداری ها سنتی هستند و مردم علاوه بر کار کشاورزی چند راس گاو یا گوسفند در منازل خود نگهداری می کنند.

ولی همین تعداد اندک دام نیز باعث شده است که «ناوخ» به قطب تولید لبنیات در قوچان تبدیل شود. از نظر بافت مسکونی نیز آن چه بیشتر در این روستا مشاهده می شود بافت های مسکونی فرسوده و قدیمی است. هر چند در سال های اخیر به کمک وام های مسکن روستایی تغییراتی در نحوه ساخت و سازها به وجود آمده است. خیابان های اصلی روستا نیز به دلیل اجرای فاز اول طرح به سازی در سال ۸۶ تعریض شد، برخی از اهالی نیز به تخریب منازل خود که در محدوده طرح به سازی قرار داشت، اقدام کردند اما متاسفانه فازهای دیگر این طرح به دلیل کمبود بودجه متوقف شد. حیدریان دهیار وقت روستا می گوید: برای جلب همکاری مردم از نقاط دیگر روستا به آن دسته از اهالی که منازل شان تخریب شده است زمین واگذار شد. وی افزود: در یک مرحله نیز حدود هزار متر از خیابان اصلی روستا آسفالت شد ولی به دلیل زیرسازی نامناسب مجبور شدند آسفالت را تخریب کنند. وی افزود: توقف طرح به سازی باعث شده است که کوچه ها همچنان خاکی بماند و بر مشکلات بهداشتی روستا افزوده شود. روستای ناوخ با این همه از نعمت آب، برق، گاز و خانه بهداشت برخوردار است اما به لحاظ درمانی اهالی آن به روستای «علی آباد» مراجعه می کنند، از نظر آموزشی نیز دوره های دبستان و راهنمایی در این روستا وجود دارد ولی دانش آموزان مجبورند برای تحصیل در دوره دبیرستان به قوچان بروند.

این  در حالی است که روستای ناوخ زمانی یکی از مراکز کشتی با چوخه در شهرستان قوچان بود و حتی کشتی گیرانی را به تیم ملی معرفی کرده بود ولی هم اکنون چراغ کشتی در این روستا کم فروغ تر از هر زمان شده است.

در روستای «ناوخ» و در کنار جاده آرامگاه امام زاده ای بر فراز تپه نسبتا بزرگی قرار دارد که نامش خواجه مراد علی ( در محل به نام خواجه روشن معروف است) است ولی بعضی ها حتی اسم امام زاده را نمی دانند فقط به نام «امام زاده» آن را می شناسند و نذر و نیاز خود را در آن مکان ادا می کنند. تپه ای نیز در داخل روستا به نام «تپه اشرفی» وجود دارد. حیدریان می گوید: این تپه، یک تپه تاریخی است که تاکنون در آن طلا، ظروف سفالی، چدن، آفتابه و تشت بزرگ کشف شده است. در چند سال پیش عده ای از بنگاه داران و مغازه داران با دستگاه های گنج یاب، به جان این تپه افتادند و برخی اشیای قیمتی را از آن بیرون کشیدند. وی به موردی از کشف اشیای تاریخی در این تپه اشاره می کند و می گوید: یک تشت چدنی بزرگ را که طی ارزیابی های انجام شده ۳۵۰ میلیون تومان قیمت آن بود در یکی از منازل روستاییان کشف کرده بودند که صاحب خانه از آن به منظور غذا دادن به سگ استفاده می کرد.