نویسنده: عبدالهی info@khorasannews.com
| >> |
چند کیلومتری مانده به قوچان، مسیرمان را به سمت درگز تغییر می دهیم تا به روستای علی آباد برسیم. روستایی که زادگاه استاد نام آور موسیقی مقامی شمال خراسان است، «حاج قربان سلیمانی». همان حاج قربانی که حاضران در جشنواره بین المللی آوینیون را به شگفتی و تحسین وا داشت. همان حاج قربانی که در جشنواره موسیقی «لیون» فرانسه تقدیر شد و همان حاج قربانی که نقش وی در ثبت موسیقی شمال خراسان در فهرست یونسکو غیرقابل انکار است. حاج قربان سال 86 در 88 سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد و در همان روستای محل زندگی اش به خاک سپرده شد.
مسیر را که ادامه می دهیم تابلوی روستای علی آباد به چشم می خورد. هر چه به دور و اطراف جاده می نگریم از تابلو یا راهنمایی که نشانه ای از نزدیک شدن به زادگاه و آرامگاه استاد مطرح موسیقی مقامی شمال خراسان باشد خبری نیست. با خود می گویم شاید کمی جلوتر و در ابتدای ورودی روستا، تندیس یا تابلویی را ببینم که نام حاج قربان روی آن حک شده باشد، اما این هم خیال باطلی است که چند دقیقه بعد بر باد می رود. هنوز کورسوی امیدی در ذهن دارم. تصورم این است که دست کم در قبرستان روستای علی آباد که حاج قربان هم در آن جا آرمیده است نام و نشانی در شان او نصب شده باشد. با پرس و جو از اهالی روستا به سمت قبرستان رهسپار می شویم. یک تابلوی سفید کوچک زنگ زده را می بینیم که روی آن نوشته شده است: «آرامگاه زنده یاد استاد حاج قربان سلیمانی». جلوتر می رویم. دیوارهای قبرستان محدوده فضای آن را مشخص کرده است اما قبری در خارج از محدوده قبرستان به چشم می خورد که ظاهرش کمی با بقیه متفاوت است. نیم متری به آن ارتفاع داده اند تا بیشتر جلوه کند. نزدیک می شوم. سنگ خاکستری رنگی به چشم می خورد که باد و باران رنگ و رویی برای آن باقی نگذاشته است و فقط برخی از کلمات حک شده روی آن قابل خواندن است: «هوالباقی؛ حاج قربان سلیمانی».
این همان جایی است که به دنبالش بودیم. آرامگاه استاد موسیقی شمال خراسان که نام و آوازه اش به گوش جهانیان رسیده است اما هنوز برای برخی مسئولان این شهر و دیار غریب است. غربتش را نه برای زندگی در روستا بلکه به خاطر سنگ قبر فرسوده اش می‌گویم. آخر سال های سال است که عادت کرده ایم بعد از درگذشت بزرگان، اساتید و هنرمندان به یاد آن ها بیفتیم و خاطره شان را زنده کنیم. هر سال برایشان مراسم یادبودی برگزار کنیم و مدعی شویم قدر زحمات و تلاش های آن ها را می دانیم. اما حاج قربان انگار بعد از مرگش هم غریب مانده است.
از مقبره و آرامگاه که هیچ، از سنگ قبری سالم یا دست کم سایبانی بر مزار استاد هم خبری نیست و فقط می دانم که سال هاست قرار است برای او یادمانی ساخته شود.
به روستا باز می گردیم و به سراغ حاج علیرضا، تنها پسر حاج قربان می رویم. پسرش مجید می گوید حاج علیرضا به زمین کشاورزی رفته است. مجید ما را همراهی می کند، در زمین کشاورزی، با آقاعلیرضا هم کلام می شویم.
علیرضا سلیمانی تنها پسر حاج قربان است که پدرش سال 85، یعنی یک سال قبل از ترک این جهان، دوتارش را به او تقدیم کرد و نوازندگی را کنار گذاشت. علیرضا که سال ها نزد پدر نوازندگی دوتار شمال خراسان را آموخته است به جای جای ایران دعوت می شود و نوازندگی می کند. اما حالا با توجه به بی مهری هایی که در حق حاج قربان شده است، برای ادامه راه او و تربیت شاگردانی که شاید بتوانند این فرهنگ اصیل ایرانی را حفظ کنند انگیزه چندانی ندارد.وی می گوید: حاج قربان خودش را وقف موسیقی مقامی ایران و فرهنگ این سرزمین کرد اما حالا حتی آرامگاه و یادمانی در شأنش وجود ندارد. دیگر چه انگیزه ای برای ما و دیگر نوازندگان موسیقی مقامی باقی می ماند. در این 6 سالی که از زمان مرگ حاج قربان گذشته است مسئولان بارها و بارها به روستای علی آباد آمده، جلسه گذاشتند اما همه این وعده ها تو خالی بوده و در این خصوص هیچ اقدامی انجام نشده است.
حاج علیرضا درباره روز تشییع جنازه حاج قربان و این که چرا او را بیرون از فضای قبرستان دفن کردند حرف هایی دارد: آن روز همه مسئولان وعده دادند که می خواهیم آرامگاه مناسبی برای استاد بنا کنیم. به همین خاطر برای این که فضای قبرستان روستا کوچک بود، باغ شخصی خودمان را که در مجاورت قبرستان بود، در اختیار مسئولان قرار دادیم تا استاد را در آن جا به خاک بسپارند و یادمان او را بنا کنند. اما تا به امروز برای ساخت آن هیچ اقدامی انجام نشده است. حتی بارها از آن ها خواسته ام که اجازه دهند با هزینه شخصی خودم آرامگاهی هرچند ساده را برای پدرم بنا کنم اما اجازه نمی دهند و می گویند ما خودمان این کار را انجام می دهیم. از آن ها وعده و از ما انتظار. این تنها چیزی است که طی این 6 سال دیده ایم. بماند که در این مدت مسئولان هیچ برنامه فرهنگی و بزرگداشتی هم برای حاج قربان برگزار نکرده اند.
پسر حاج قربان با بیان این حرف ها در مورد تداوم موسیقی مقامی و سنتی ایران ابراز نگرانی می کند و می گوید: روز به روز موسیقی غربی در میان جوانان نفوذ می کند اما موسیقی مقامی و سنتی ایران به تدریج در حال نابودی است و این طور که پیش می رود آینده روشنی نخواهد داشت.
دیروز با وجود تلاش بسیار برای گفت و گو با فرماندار و نماینده مردم قوچان در مجلس موفق به انجام این کار نشدیم. اما رئیس اداره ارشاد این شهرستان در گفت و گو با خراسان می گوید: طرح آرامگاه حاج قربان با همکاری 15 نفر از دانشجویان معماری انجام شده است و در پی جذب اعتبار برای احداث آن هستیم. جلیل سروری می افزاید: طرح تبدیل خانه حاج قربان به خانه موسیقی یا موزه هنری نیز ارائه شده است که امیدواریم اجرایی شود.
